علم وقف و ابتدا:

این دانش، در اصطلاح علمای قرائت و وقف و ابتدا چنین تعریف شده است:

«وقف و ابتدا، علمی است که به وسیله آن قاری مواضعی را که لازم یا بهتر است بر آن وقف نماید یا از آن جا آغاز کند می شناسد.»

تعاریف دیگری نیز در این باره بیان شده که تفاوت آنها کم است و البته به نظر می رسد تعریف فوق، کامل ترین و دقیق ترین تعاریف است.

غیر از اصطلاح وقف در علم قرائت، دو تعریف دیگر نیز در علم فقه و علم نحو برای وقف وجود دارد که خارج از موضوع مورد بحث است و به جهت اختصار، از بیان و توضیح آن صرفنظر می شود. «1»

معانی لغوی و اصطلاحی:

در زبان عربی، برای «وقف» معانی مختلفی بیان شده که از آن جمله می توان اشاره کرد به: حبس کردن و نگاه داشتن، جدا کردن، ساکت شدن. «2»

«ابتدا» ضد «وقف» است و در بیان معنای آن، آغاز نمودن و شروع کردن، گفته شده است. «3»

اما در اصطلاح پیشینیان و دانشمندان قرون اولیه، در کنار وقف، از دو اصطلاح

__________________________________________________

(1)- المکتفی فی الوقف و الابتداء: تحقیق دکتر یوسف عبد الرحمن مرعشلی، ص 54.

(2)- لسان العرب، ج 15، ص 374.

(3)- همان، ج 1، صص 334- 333.

ترجمه المکتفی فی الوقف و الابتداء، مقدمه، ص: 4

قطع و سکت نیز به جای یکدیگر استفاده می شده است «1» و کم کم با تدوین این علم و تألیف کتاب های مجزا، هریک از این اصطلاحات در معنای خاصی به کار رفته اند.

معنای این اصطلاحات بنابر آن چه ابن جزری آورده، عبارت است از:

قطع یعنی اتمام قرائت و منتقل شدن از قرائت به حالت و کار دیگری غیر از